e-Devlet

e-Devlet, kamu hizmetlerinin vatandaşlara elektronik ortamda hızlı, güvenli ve kesintisiz biçimde sunulmasını amaçlayan bir sistemdir. Şahsen yapılması gereken birçok işlem, artık dijital kanallardan güvenli şekilde yürütülebilir. Bu sayede işlem güvenliği ve esnekliği sağlanmaktadır.

e-Devlet Nedir?

e-Devlet, vatandaşlara tevdi olunan kamu hizmetlerinin elektronik ortam vasıtasıyla temin ve ifa edilmesini ifade eden bir sistemdir. Bu teşebbüs neticesinde, devletin sunduğu hizmetler vatandaşlara en seri, en nitelikli ve mütemadiyen bir biçimde intikal ettirilmesi gaye edinilmiştir. e-Devlet uygulaması sayesinde vatandaşlar, hâlihazırda şifahen veya elden verilmesi gereken birçok işlemi, elektronik kanallar üzerinden güvenli şekilde gerçekleştirme imkânına kavuşmaktadır. Böylece kamu hizmetlerinin ifası hususunda teknolojiyle desteklenmiş bir altyapı tesis edilmiş olur; bu durum, hem işlem güvenliğini hem de işlem esnekliğini teminat altına alır.

e-Devlet Kapısı Kullanımı

e-Devlet Kapısı, bir internet tarayıcısı veya mobil aplikasyon üzerinden erişime açılan entegre bir platform olup; kişisel malûmatlara ve güvenlik gerektiren entegre hizmetlere ulaşımı sağlamak maksadıyla şifre, elektronik imza, mobil imza, internet bankacılığı şifresi ile T.C. Kimlik Kartı gibi çoklu kimlik tespiti vasıtalarını iktibas eder. Bu suretle, tek bir kimlik doğrulaması (şifre, e-İmza, mobil imza vb.) vesilesiyle www.turkiye.gov.tr adresindeki muhtelif entegre hizmetlere müstakil bir kapıdan ulaşmak mümkün hale gelir. Ayrıca bazı entegre e-Devlet hizmetlerinin (örneğin vergi veya harç ödemeleri gibi) icrası esnasında ödeme yapma yükümlülüğü doğduğunda, e-Devlet Kapısı’nın ödeme birimi üzerinden bu ödemeler de güvenli bir platformda gerçekleştirilebilir.

• Entegre Hizmetler: Kamu kurumlarınca sağlanan elektronik hizmetler e-Devlet Kapısı’nda entegre edilerek tek bir kimlik doğrulamasıyla kullanılabilir hâle getirilir.

• Ödeme Birimi Hizmeti: Kurumlarca tahsil edilen vergi, resmî harç vb. ödemeler, e-Devlet Kapısı’nın ödeme altyapısı aracılığıyla emniyetli bir biçimde ödenebilmektedir.

Kimlik Doğrulama Yöntemleri

Kimlik tespiti, hizmetlerden faydalanmak isteyen şahısların iddia ettikleri kimlikte bulunup bulunmadıklarının teyididir. e-Devlet Kapısı’nda kimlik doğrulaması için başlıca aşağıdaki usuller tatbik edilmektedir:

• T.C. Kimlik Numarası ve e-Devlet Şifresi: Vatandaşların üzerinde bulunan 11 haneli kimlik numarası ile kendilerine tevdi edilen kişisel şifre kullanılır.

• Elektronik İmza (e-İmza): Bilgisayar veya akıllı cihaz üzerinden kullanılan; sertifikaları yetkili sertifika hizmet sağlayıcılarından temin edilen ve 5070 sayılı Kanun’a göre ıslak imza ile hukukî bakımdan eşdeğer sayılan şifreli imza.

• Mobil İmza: GSM operatörleri tarafından SIM kartlara tanımlanan ve elektronik imza mahiyetinde işlem yapan mobil imza hizmeti (TT Mobil, Turkcell, Vodafone tarafından sunulur).

• T.C. Kimlik Kartı: Yeni nesil akıllı kimlik kartının çipine gömülü kimlik bilgilerinin özel kart okuyucu aracılığıyla kullanılması.

• Anlaşmalı Banka İnternet Şubesi Şifreleri: Bazı bankaların internet şubesi şifreleri ile e-Devlet Kapısı’na güvenli erişim imkânı (bankaların sunduğu müşteri numarası/kimlik no ve parola ile).

Her yöntem farklı güvenlik düzeyleri ve kolaylıklar sunar. Kimlik doğrulama vasıtaları, yüksek emniyetli kriptografik altyapılarla korunmakta, kullanıcı bilgilerinin üçüncü şahıslara ifşası kanunen katı bir şekilde men edilmiştir.

Şifre Alma ve Yenileme

e-Devlet Kapısı şifresi, aşağıdaki şartları taşıyan şahıslara tahsis edilir:

• T.C. Vatandaşları: 15 yaşını doldurmuş Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları,

• Mavi Kartlılar: 5901 sayılı Kanun’un 28. maddesi kapsamındaki mavi kart sahipleri,

• Yabancılar: Türkiye’de yabancı kimlik numarası verilmiş kişiler (ek olarak geçerli yabancı kimlik belgesi ibrazı şartıyla).

Şifre temini için başvurular iki şekilde yapılabilir:

• Şahsen Başvuru: Ülke içinde yetkili PTT işyerleri, yurt dışındaki Türk elçilik ve konsoloslukları ile yetkili Türksat ofislerine bizzat müracaat ederek kimlik ibrazı ile geçici şifre alınabilir. Başvuruda T.C. kimlik numarası bulunan nüfus cüzdanı, yeni kimlik kartı, geçici kimlik belgesi, pasaport veya sürücü belgesi gibi resmi kimlik belgelerinden biri ibraz edilmelidir. Mavi kart sahipleri, mavi kartlarını göstermeleri hâlinde ek olarak uyruğuna tabi bulundukları devlet tarafından düzenlenmiş fotoğraflı resmi kimliklerinden birini de ibraz etmekle yükümlüdür.

• Online Başvuru: Halihazırda elektronik imza, mobil imza, internet bankacılığı veya T.C. Kimlik Kartı ile e-Devlet Kapısı’na erişim sağlayan kullanıcılar, giriş yaptıktan sonra kullanıcı menüsünden “Şifre Oluştur” seçeneğini kullanarak doğrudan yeni bir şifre edinebilirler.

Şifre Yenileme: Şifrenin unutulması, çalınması veya kaybedilmesi hâlinde yeni şifre edinmek için üç imkân mevcuttur:

• e-Devlet Kapısı Üzerinden Yenileme: Giriş ekranında “Şifremi Unuttum” seçeneği seçilerek, sistemde kayıtlı kimlik ve iletişim bilgilerinin (doğrulanmış cep telefonu veya e-posta) girilmesiyle yeni şifre alınır. Bu yolda yeni şifre oluşturabilmek için profilinizde cep telefonu veya e-postanızın tanımlı ve doğrulanmış olması şarttır.

• PTT/Yetkili Kurumlar: Yukarıda belirtilen yetkili PTT merkezleri veya Türksat kablo ofislerine şahsen başvurarak yeni bir geçici şifre talep edilebilir.

• Alternatif Kimlik Doğrulama ile Ücretsiz Değişim: Elektronik imza, mobil imza, internet bankacılığı veya T.C. Kimlik Kartı kullanılarak sisteme giriş yaptıktan sonra, “Şifremi Değiştir” seçeneği ile yeni şifre ücretsiz olarak belirlenebilir.

Unutulan veya güvenliği tehlikeye düşen şifreler için hızla yenileme imkânı sağlanması, kullanıcıların mağduriyetinin önüne geçer. Ancak yabancı kimlik numarası sahipleri şifre yenileme hizmetinden faydalanamaz; bunlar şifreyi yalnızca söz konusu PTT ve konsolosluklarda ilk kez temin edebilirler.

Mobil İmza ve Elektronik İmza

• Elektronik İmza (e-İmza): Elektronik veriye eklenen veya onunla mantıksal bağlantısı bulunan, imzacı kimliğini tespit etmede kullanılan şifreli veridir. 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu’na göre, e-İmza ıslak imzayla hukukî olarak eşdeğerdir. Bu imzalar, BTK tarafından yetkilendirilmiş Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcıları tarafından verilen sertifikaların kullanılmasıyla üretilir. Elektronik imza ile sisteme girişte; bilgisayarınıza kurulan e-Devlet e-İmza Uygulaması aracılığıyla kimlik numarası ve e-imza sekmesindeki işlem kodu girilir, sertifika seçilip ilgili PIN kodu onaylanır. İşlem muvaffakiyetle gerçekleştiğinde, kullanıcı e-Devlet Kapısı’na giriş yapmış sayılır.

• Mobil İmza: GSM operatörleri (TT Mobil, Turkcell, Vodafone) tarafından cep telefonu ve SIM kart kullanılarak sunulan bir hizmettir. Mobil imza, 5070 sayılı Kanun’a uygun olarak elektronik imza fonksiyonunu yerine getiren şifreli imzadır. Abonelik esasına dayalıdır ve aktif hale getirilen SIM karta her imzalama işleminde tek kullanımlık onay kodu gönderilir. e-Devlet Kapısı’na mobil imza ile girişte kullanıcı, T.C. Kimlik numarası, mobil numarası ve GSM operatörünü seçerek giriş işlemini başlatır; ekranda ve cep telefonuna gelen imza metni özeti eşleştirilir. Kullanıcı özet metinleri aynı görüp onayladıktan sonra telefonuyla imza işlemini gerçekleştirir ve ekrandaki “Devam Et” düğmesi ile giriş tamamlanır.

Her iki yöntem de yüksek güvenlik sağlar ve kullanıcıya ek kolaylık sunar. e-İmza ve mobil imza sertifikaları üçüncü kişilerce taklit edilemez, bu sayede kimlik doğrulama süreci hukuken güvence altına alınmıştır.

İnternet Bankacılığı ile Giriş

Anlaşmalı bankaların internet şubesi müşterileri, banka şifrelerini kullanarak e-Devlet Kapısı’na doğrudan güvenli bir şekilde giriş yapabilirler. Bu yöntemde kullanıcı, e-Devlet giriş menüsünden “İnternet Bankacılığı” seçeneğini işaretleyip kendi bankasını seçtikten sonra banka sayfasına yönlendirilir. Burada banka tarafından verilen müşteri numarası/kimlik no ve internet bankacılığı şifresi girilerek kimlik doğrulaması yapılır; ardından kullanıcı otomatik olarak e-Devlet Kapısı ana sayfasına intikal eder. Böylece e-Devlet şifresi alternatif bir yöntemle tamamlayıcı bir giriş kanalı sunulmuş olur.

Bu yöntemden faydalanmak için kullanıcıların önceden e-Devlet şifresi edinmiş olması şart değildir. Henüz e-Devlet Kapısı kullanıcısı olmayan bir banka müşterisi, internet bankacılığı ile giriş yapıp kullanıcı hesabı oluşturabilir; dilerse daha sonra kendi e-Devlet profili sayfasından şifresini belirleyebilir. Bankalar, müşterilerinin e-Devlet ile ilgili herhangi bir özel bilgisini (hesap dökümü, şifre vb.) e-Devlet Kapısı ile kesinlikle paylaşmaz; aynı şekilde e-Devlet Kapısı da kullanıcının banka bilgilerini bankalarla paylaşmaz. Güvensizlik duyulması hâlinde kullanıcılar, e-Devlet profilindeki “Erişim Kısıtlamaları” bölümünden internet bankacılığı aracılığıyla giriş seçeneğini devre dışı bırakabilirler. Bu durumda, internet bankacılığı ile e-Devlet’e bağlanmak mümkün olmayacaktır.

T.C. Kimlik Kartı ile Giriş

Yeni nesil T.C. Kimlik Kartları da e-Devlet Kapısı’na giriş için kullanılabilir. Sisteme girebilmek için kullanıcı, bilgisayarına e-Devlet Kimlik Kartı Uygulaması’nı indirip yüklemelidir. Giriş ekranında “T.C. Kimlik Kartı” seçeneği işaretlendikten sonra; kimlik numarası girilir, kart okuyucuya kimlik kartı takılır ve kart tipi seçilir. Ekranda görünen işlem kodu ilgili alana yazılır, kimlik kartı PIN kodu girilir ve “Tamam” tuşuna basılır. İşlem başarıyla gerçekleştiğinde, kullanıcı otomatik olarak e-Devlet Kapısı ana sayfasına yönlendirilir. Bu yöntem için standart bir akıllı kart okuyucu veya tuşlu kart okuyucu kullanılması zorunludur.

T.C. Kimlik Kartı ile giriş, kimlik bilgilerinin elektronik ortamda güvenli teyidi yoludur ve diğer yöntemler gibi kriptografik imza teknolojilerine dayanmaktadır. Giriş işlemi sırasında karttaki bilgiler şifrelenerek kullanılır; dolayısıyla kartın fiziksel güvenliği, e-Devlet kullanımının bütünlüğünü garanti eder.

İki Aşamalı Güvenlik

İki aşamalı giriş, e-Devlet Kapısı hesabına erişimde şifre adımının ötesine geçen ek bir güvenlik tedbiridir. Aktifleştirildiğinde kullanıcı, ilk olarak şifre veya benzeri yöntemlerle kimlik doğrulamasını tamamlar; ardından ikinci bir doğrulama mekanizması devreye girer. Kullanıcı e-Devlet Kapısı hesabının “Güvenlik ve Ayarlar” kısmında “İki Aşamalı Giriş” işlemlerini açarak bu özelliği aktive eder.

İlk aşamada T.C. Kimlik Numarası ve şifre, mobil imza, elektronik imza, T.C. Kimlik Kartı veya internet bankacılığı gibi mevcut yöntemlerden biriyle normal giriş yapılır. İkinci aşamada ise kullanıcıya uygun yöntemlerden biriyle güvenlik süreci tamamlanır. Eğer kullanıcı hesabına kayıtlı bir mobil cihaz varsa; bu cihaza e-Devlet mobil uygulaması üzerinden anlık bildirim gönderilerek onay alınabilir. Mobil cihazdaki e-Devlet uygulamasında “Mobil Onay” menüsünden onay verilebilir veya “Karekod ile Giriş” menüsünden okutulan karekodla işlem doğrulanabilir. Kayıtlı cihazda “Profilim > Ayarlar > İki Aşamalı Giriş > Kayıtlı Cihaz İşlemleri” yoluyla yeni cihaz eklemek veya silmek mümkündür.

Kayıtlı cihaz bulunmuyorsa, sistem profiline kayıtlı mobil telefona gönderilecek tek kullanımlık doğrulama kodu SMS ile iletilir. Kullanıcı bu kodu ilgili alana girerek doğrulamayı tamamlar. Böylece, iki aşamalı giriş yalnızca şifreden ibaret olmayıp, son adımda sahip olunan cihaz veya doğrulama kodu ile desteklenerek hesap güvenliği artırılmış olur. Aktif iki aşamalı güvenlik sayesinde yetkisiz giriş denemeleri e-Devlet Kapısı tarafından otomatik olarak tesbit edilip engellenebilir.

Mobil Uygulama

e-Devlet Kapısı mobil uygulaması; www.turkiye.gov.tr adresinde sunulan hizmetlerin mobil cihazlardan da kolayca kullanılabilmesini sağlar. iOS ve Android işletim sistemlerine uyumlu olan uygulama, kullanıcıların Apple App Store veya Google Play Store üzerinden ücretsiz indirimine açıktır. Mobil uygulamaya giriş yapmak için, kullanıcı e-Devlet Kapısı şifresi veya mobil imza kullanabilir.

Mobil uygulama ile; e-Devlet Kapısı’nda en çok talep edilen hizmetlere hızla erişilebilir, favori hizmetler listesi oluşturulabilir, profil bilgileri güncellenebilir ve kurum duyuruları ile anlık bildirimler takip edilebilir. Belediye ve kamu kurumlarına ait bilgi ile hizmetler, uygulama arayüzünden pratik bir şekilde görüntülenir. Tüm bu işlemler, mobil cihazın emniyetli bağlantıları üzerinden gerçekleştirilir; böylece e-Devlet erişimi masaüstü bilgisayar kadar güvenli bir biçimde mobil ortama taşınmış olur.

e-Devlet Anahtar ve Belge Doğrulama

• e-Devlet Anahtar (Tek Kullanımlık Şifre): Bu uygulama, T.C. Kimlik Numarası ve normal şifre ile yapılan girişe ilave olarak tek kullanımlık şifre üreterek ekstra güvenlik sağlar. Kullanıcı, e-Devlet Kapısı’na giriş yaptıktan sonra e-Devlet Anahtar menüsünden uygulamayı aktif hale getirir; sonrasında mobil cihazındaki uygulama vasıtasıyla her girişte yeni tek kullanımlık şifreler oluşturur. Üretilen her şifre, asıl giriş bilgilerinin yanında girilerek sisteme intikal sağlanır. Bu şekilde parola tekerrürüne mani olunmuş olur. Anahtar uygulaması aktif edildikten sonra mobil uygulama ile giriş yapabilmek için cihazda uygulamanın en güncel versiyonunun yüklü olması gerekmektedir.

• Belge Doğrulama Uygulaması: e-Devlet Kapısı üzerinden alınan resmi belgelerin doğruluğunu teyit etmek için geliştirilmiş bir araçtır. Belgeler üzerindeki karekod, mobil cihaz kamerası ile okutulur; ya da belge bilgileri elle girilerek sorgulanır. Uygulama, belgenin kime ait olduğunu, hangi tarihte ve hangi kamu kurumunca verildiğini ve belgenin hâlen geçerli olup olmadığını anında bildirir. Böylece resmi e-Devlet belgelerinin sahtelik riski ortadan kaldırılarak hukuki geçerliliği güvence altına alınır.

Her iki uygulama da kullanıcıya ilave emniyet katar ve kamu işlemlerinde şeffaflık ile güveni pekiştirir. e-Devlet Anahtar ve Belge Doğrulama uygulamalarını Apple ve Android mağazalarından edinebilir; anında kimlik teyit ve evrak kontrolü yaparak bütüncül bir dijital hizmet deneyimi yaşayabilirsiniz.